2023-жылдын 25-июлунда Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинде коллегия өтүп, анда ведомствонун 2023-жылдын биринчи жарым жылдыгындагы ишинин жыйынтыгы чыгарылды.

Коллегия Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин Төрагасынын орун басары Эдиль Байсаловдун, коллегиянын мүчөлөрүнүн жана республиканын саламаттыкты сактоо уюмдарынын жетекчилеринин катышуусунда өттү.

Эдиль Жолдубаевич Байсалов өз сөзүндө үстүбүздөгү жылдын биринчи жарым жылдыгында жалпы өлүм көрсөткүчүнүн азайышын, ымыркайлардын жана энелердин өлүмүнүн азайгандыгын баса белгиледи. «Өлкөдө жалпы өлүмдүн олуттуу төмөндөшү медицина кызматкерлеринин ишининнатыйжалуулугун, жакшыртылган медициналык технологияларды жана сапаттуу дарылоонун жеткиликтүүлүгүн көрсөтүп турат. Саламаттыкты сактоо системасынын ийгилигинин эң маанилүү көрсөткүчтөрүнүн бири - ымыркайлардын өлүмүнүн кыскарышы болуп саналат. Эненин жана баланын ден соолугун коргоо боюнча жаңы программаларды киргизүү, педиатриялык кызматтардын жеткиликтүүлүгүн жогорулатуу жана болочок ата-энелерге балага кам көрүү боюнча билим берүү бул көрсөткүчтүн жакшыруусуна өбөлгө түздү. Акушердик кызматтардын жеткиликтүүлүгүн жогорулатуу, кош бойлуу аялдарды колдоо жана медициналык кызматкерлерди даярдоону жакшыртуу менен энелердин өлүмүн азайтууга мүмкүн болду. Бул келечек муундардын саламаттыгын камсыздоодогу маанилүү кадам. Жетишилген ийгиликтерге карабастан, Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети менен Саламаттык сактоо министрлиги саламаттыкты сактоо системасын жакшыртуу боюнча биргелешкен иштерди уланта бермекчи. Алыскы аймактарда медициналык жардамдын жеткиликтүүлүгүн жогорулатуу, санариптик чечимдерди иштеп чыгуу жана ар кандай ооруларды диагностикалоо жана дарылоодо инновациялык ыкмаларды киргизүү боюнча кошумча иш-чаралар пландаштырылууда. Жарым жылдыктагы жетишкендиктер туура багыт алынганын, саламаттыкты сактоо тармагындагы аракеттер токтобой турганын айгинелейт. Өкмөт медициналык кызмат көрсөтүүнүн сапатын мындан ары жакшыртууга жана өлкөнүн калкынын саламаттыгын камсыздоого умтулат”.

Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Гүлнара Баатырова ведомствонун жарым жылдыктагы ишинин жыйынтыгы боюнча баяндама жасап, ошондой эле негизги оорулар боюнча статистикалык көрсөткүчтөргө токтолду.

Республикада калктын өлүмүнүн жалпы көрсөткүчү КР УСКнын алдын ала маалыматтары боюнча өткөн жылга салыштырмалуу 12,0%га төмөндөп, 1000 жашоочуга 4,4 түздү (2022-ж. - 5,0). 2023-жылдын биринчи жарым жылдыгында жалпы республика боюнча ымыркайлардын өлүмүнүн көрсөткүчүнүн 1,3%га төмөндөшү белгиленген (2023-ж. - 14,7; 2022-ж. - 1000 тирүү төрөлгөнгө 14,9). Энелердин өлүмүнүн деңгээли былтыркы жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу 12,6%га төмөндөгөн (2022-ж. – 33,1/23 аб.с.; 2023-ж. – 100 000 тирүү төрөлгөнгө 29,0/20).

Ошондой эле, министр Гүлнара Баатырова республиканын калкына медициналык жардам көрсөтүүнүн сапатын жогорулатуу максатында министрдин орун басарларына, ведомстволук уюмдардын жетекчилерине жана башкармалыктардын башчыларына бир катар тапшырмаларды берди.

«Биз Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2023-жылга карата Иш-чаралар планын ишке ашыруу боюнча «Эң жакшы» деген баа алдык. Бул жогорку баа, аны биз жылдын аягында ырасташыбыз керек. Ушуга байланыштуу белгиленген иш-чаралардын аткарылышы үчүн жеке жоопкерчиликти башкармалыктардын башчыларына жүктөйм. Алар – дары-дармектерге көз салуу системасын киргизүү, “Медициналык туризм” кластерин ишке киргизүү, баштапкы медициналык-санитардык жардам көрсөтүүчүлөргө акы төлөө механизми жана Мамлекеттик кепилдик программасын кайра карап чыгуу, көндүмдөрдү жана компетенцияларды баалоо борборун түзүү».

Кыргыз Республикасынын саламаттыкты сактоо уюмдарынын жетекчилерине медициналык документтерди кагазсыз жүргүзүүгө өтүү үчүн Санариптик амбулатордук картанын ишке ашырылышын жеке көзөмөлгө алуу тапшырылды. Жылдын аягына чейин биз бул маалыматтык системаны 40%дан кем эмес баштапкы медициналык-санитардык жардам уюмдарында ишке киргизишибиз керек. «Жылдын аягына чейин медициналык статистиканы чогултуу жана иштеп чыгуу боюнча онлайн платформа иштеп чыгууну тапшырам жана жылдык отчетторду тапшыруу үчүн Бишкекке эч ким келбесин. Ошентип, биз статистикалык маалыматтардын сапаттуу жана ыкчам алынышын камсыздап, иш сапарга кеткен чыгымдардан дээрлик 7 миллион сом үнөмдөйбүз», - дейт Гүлнара Баатырова.

2023-жылдын 22-июлунда Ош шаарындагы Перинаталдык борбордо кесарево жолу менен үч эм, эки уул жана бир кыз төрөлдү. Биринчи наристе (эркек) 1 200 г салмакта, экинчи наристенин (кыз) салмагы 1 350 г, үчүнчү наристенин (эркек) салмагы 1 280 г болуп төрөлгөн.

Бул Ош облусунун Чоң-Алай районунун 21 жаштагы тургунунун биринчи төрөтү. Төрөт мөөнөтүнөн эрте, 30-жумада болгон.

Ош шаарынын саламаттыкты сактоо координатору Эрмек Нурунбетовдун маалыматы боюнча, жаңы төрөлгөн ымыркайлардын абалы туруктуу жана дарыгерлердин көзөмөлүндө.

«Санарип MED» санариптик саламаттыкты сактоону өнүктүрүүнүн максаттуу моделин ишке ашыруунун алкагында 2023-жылдын 20 июлунда Саламаттык сактоо министрлиги Саламаттык сактоо системасынын медициналык документтер бөлүгүндө документ жүгүртүүнү электрондук документтер формасында жүргүзүүнү уюштуруу жөнүндөгү жобону бекитти. Бул жобого ылайык, медицина кызматкерлерине мындан ары баштапкы медициналык документтерди кагаз жүзүндө жана маалыматтык системада кайталоонун зарылдыгы жок болот, бул аларга бейтаптарга көбүрөөк убакыт бөлүүгө мүмкүндүк берет. Ошол эле учурда жарандарга электрондук кызматтардын мамлекеттик порталындагы санариптик ден соолук профилдеринде аларга көрсөтүлүп жаткан кызматтар тууралуу маалыматты көрүү мүмкүнчүлүгү берилет.

«Менин оюмча, бул тартип саламаттыкты сактоо уюмдарына кагаз иштерин этап – этабы менен жоюуга мүмкүндүк бере турган тармак үчүн негизги документ. Бүгүнкү күнгө чейин маалыматты кайталоо маселеси орун алганын моюнга алуу керек, бул санариптештирүү процессине кедергисин тийгизип, ага болгон ишенимди кетирген. Биз жигердүү алдыга жылып жатабыз, бирок ушуга чейин бардык медициналык документтерди кагаз түрүндө сактоого милдеттүү болчубуз. Эми биз акырындык менен кагаздан баш тартып, "санарипке" өтсөк болот», - деп белгиледи Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министри Гүлнара Баатырова.

Буйрук 2023-жылдын 1-сентябрынан баштап күчүнө кирет жана электрондук документтердин укуктук статусун бекитет жана электрондук медициналык документтерди түзүү, кол коюу жана сактоо, анын ичинде алмашуу жана бейтапка берүү боюнча талаптарды белгилейт.

Белгилей кетчү нерсе, кагазсыз документ жүгүртүүгө өткөнүнө карабастан, бейтаптардын тандоо укугу бар. Эгерде бейтап же анын мыйзамдуу өкүлү медициналык документтердин көчүрмөсүн кагаз түрүндө алууну кааласа, саламаттык сактоо уюму мындай суроо-талапты кайрылган күнү канааттандырууга милдеттүү.

Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караштуу Саламаттыкты сактоону жана медициналык технологияларды өнүктүрүү борборунда (ССжМТӨБ) саламаттыкты сактоо уюмдарынын жетекчилеринин кадрдык резервинде турган адамдар үчүн «Саламаттык сактоону башкаруу» квалификациясы боюнча баштапкы аттестациялоонун алкагында тестирлөө өткөрүлүүдө.

Иш-чарага Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караштуу ССжМТӨ борборунун, Кыргыз Республикасындагы саламаттык сактоо уюмдарынын жетекчилеринин Ассоциациясынын жана “Саламаттык сактоону башкаруу системасын чыңдоо” Долбоорунун/PHA – II фазасынын өкүлдөрү катышты.

Саламаттык сактоо министрлигинин өкүлдөрү куттуктоо сөзүндө тестирлөө Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2023-жылдын 25-январындагы № 39 Токтому менен бекитилген «Кадрлардын резервин түзүүнүн жана саламаттык сактоо уюмдарынын жетекчилерин дайындоонун тартиби жана шарттары жөнүндө жобону» иш жүзүндө ишке ашыруунун маанилүү кадамдарынын бири экендигин белгилешти.

Тесттин жыйынтыгы боюнча керектүү баллды топтогон катышуучуларга “Саламаттыкты сактоону башкаруу” квалификациясы боюнча аттестациянын сертификаттары тапшырылат. Сертификат алгандан кийин саламаттык сактоо уюмдарынын жетекчилеринин кадрдык резервине кирген адамдар саламаттык сактоо уюмдарынын жетекчилеринин бош кызмат орундарына сынакка катыша алышат.

«Саламаттык сактоону башкаруу системасын чыңдоо» долбоору Euro Health Group (Дания) жана «Саламаттыкты сактоо демилгелери» КФ (Кыргызстан) тарабынан ишке ашырылып, Швейцария Өкмөтү тарабынан каржыланат.

Микробго каршы дары-дармекке туруктуулук проблемасы өлкөлөрдүн саламаттыгына жана өнүгүүсүнө глобалдуу коркунуч болуп саналат. ДССУ антимикробдорго каршы дары-дармекке туруктуулук проблемасын калктын саламаттыгына коркунуч туудурган адамзаттын алдындагы 10 глобалдык коркунучтун бири деп атады.

2023-жылдын 21-июлунда Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинде ДCСУнун техникалык гранттык колдоосу менен антибиотиктерге туруктуулуктун таралышы боюнча биринчи пилоттук улуттук изилдөө жүргүзүүгө Кыргыз Республикасынын саламаттык сактоо уюмдарын даярдоо боюнча семинар өткөрүлдү. Бул изилдөө дүйнөдө биринчи жолу жүргүзүлүүдө.

«Кыргыз Республикасында кан агымындагы бактериялык инфекциялардын микробго каршы туруктуулугунун (МКТ) таралышын биринчи улуттук изилдөө» долбоорунун алкагында стационардын деңгээлинде МКТнын таралышына эпидемиологиялык көзөмөл системасын уюштуруу реалдуу кырдаалга объективдүү баа берүү жана МКТны жайылтпай кармап туруу стратегиясын андан ары иштеп чыгуу, МКПны колдонуу тактикасын аныктоо, МКП менен рационалдуу жана натыйжалуу  дарылоону жүргүзүү, инфекцияны дары каражаттары менен дарылоодо МКПны негиздүү тандоо; ооруканаларда көп дарыга туруктуу микроорганизмдердин таралышын кармап турууда обочолоо жана чектөө чаралын жүргүзүү үчүн актуалдуу болуп саналат. Бул изилдөөнүн алкагында МКПга туруктуулуктун түзүмү жөнүндө маалыматтарды чогултуунун ишенимдүү системасын түзүү жана бул маалыматты клиникалык чечимдерди кабыл алуу жана саламаттыкты сактоонун тийиштүү саясатын иштеп чыгуу үчүн медицина кызматкерлерине берүү МКПны сарамжалдуу пайдаланууну жакшыртууга жана өлкөдө антибиотиктерге туруктуу инфекциялардын илдеттерин кыскартууга багытталган.

Бүгүнкү семинардын максаты – алдыдагы иштерди уюштуруу жана координациялоонун негизги приоритеттүү багыттарын түзүү, күтүлгөн натыйжаларга жетишүү үчүн ДССУ көрсөткөн техникалык колдоо менен бирге колдо бар ресурстарды баалоо, улуттук жана жергиликтүү деңгээлдеги мындан аркы кадамдарды аныктоо үчүн изилдөөнүн негизги максаттары, милдеттери жана мүнөздөмөлөрү менен бул изилдөөнү ишке ашырууга катышкан саламаттык сактоо уюмдарынын жетекчилерин тааныштыруу.

2023-жылдын 4-мартында Министрлер Кабинетинин “Кыргыз Республикасында дары каражаттарын көзөмөлдөө системасын киргизүү жөнүндө” токтому күчүнө кирди. Бул система дарыканалардагы жана ооруканалардагы дары-дармекти (коддор менен белгиленген) өлкөгө киргенден баштап акыркы керектөөчүгө чейин байкоого жөндөмдүү.

   Бүгүнкү күндө 487 дарыкана жана 222 саламаттыкты сактоо уюмдары дары-дармек каражаттарын көзөмөлдөө системасында иштейт. Ошол эле учурда система дары-дармек каражаттарынын 147 фирмалык аталышын карайт, алардын жалпы саны 600 000 таңгактан ашык.

   2023-жылдын 1-июлунда дары каражаттарын көзөмөлдөө системасын ишке киргизүүнүн 2-этабы башталды. Буга байланыштуу Ош жана Баткен облустарындагы дарыкана мекемелеринин, саламаттыкты сактоо уюмдарынын жана жеке менчик медициналык борборлордун фармацевттери үчүн кайталап окутуу иш-чаралары башталды.

Калкты жеткиликтүү дары-дармектер менен камсыз кылуудагы маанилүү кадам болуп Министрлер Кабинетинин №292 «Дары-дармек каражаттарына бааларды жөнгө салуу эрежелерин бекитүү жөнүндө» токтому бекитилди. Бул чечим 2023-жылдын 31-майында кабыл алынган жана баалардын негизсиз жана кескин өсүшүнө жол бербөө максатында дары-дармек каражаттарына максималдуу дүң жана чекене бааларды белгилөөгө багытталган.

Бул эрежелердин негизги максаты - калк үчүн дары-дармектердин экономикалык жеткиликтүүлүгүн камсыз кылуу. Маанилүү дары-дармек каражаттарынын улуттук тизмесине кирген дары-дармектерге максималдуу баалар белгиленет. Дары-дармектерге бааны түзүүдө ар кандай факторлор, анын ичинде башка өлкөлөрдөгү наркы, транспорттук чыгымдар, бажы төлөмдөрү ж.б. эске алынат. Мындан тышкары, үстөк баанын регрессивдүү шкаласы колдонулат, ага ылайык, дары каражаттын баасы канчалык жогору болсо, үстөк баа ошончолук төмөн болот. Белгилей кетсек, фармацевтикалык уюмдарга дары-дармектерди белгиленген баанын чегинен жогору сатууга тыюу салынат.

Эрежелер ата мекендик өндүрүшчүлөр чыгарган дары-дармектерге, ошондой эле рецептсиз сатылуучу дары-дармектерге жана жеткирүү баасы 100 сомго чейинки дары-дармектерге жайылтылбайт. Бул эрежелер Кыргыз Республикасында көзөмөлгө алынуучу наркотикалык жана психотроптук каражаттарга жайылтылбайт.

КР Саламаттыкты сактоо министрлиги дары-дармектердин баасын жөнгө салуу эрежелерин киргизүү бардык жарандардын дары-дармек менен камсыз болушуна шарт түзөт деп ишенет.

Эң жогорку дүң жана чекене бааларды эсептөө жана каттоо Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигине караштуу Дары-дармек каражаттары жана медициналык буюмдар департаменти тарабынан жүргүзүлөт.

Мамлекет тарабынан жөнгө салынуучу дары-дармектердин баасын текшерүү үчүн жарандар берилген QR кодду колдонсо болот, ал эми дары-дармектердин баасын ашыкча көтөрүп саткан учурда www.pharm.kg сайтында жарыяланган нускамаларды аткаруу менен арыз калтырса болот.

Республиканын түндүк аймактары жана Бишкек шаарынын мамлекеттик саламаттык сактоо уюмдарынын 60ка жакын медицина кызматкерлери эл аралык стандарттарга ылайык дары-дармектерди жеткирүү процессин башкаруу, аларды туура сактоо жана сапатын көзөмөлдөө боюнча билимдерин өркүндөтүштү. Тиешелүү тренинг Бишкекте USAIDдин «Кургак учукту айыктыруу» долбоорунун алкагында өттү. 

Тренингтин катышуучуларын Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун (ДСУ) стандарттарына ылайык дары-дармектерди сактоо, бөлүштүрүү, ташуу жана бул процесстердин логистикасын санариптештирүү боюнча алдынкы тажрыйбалары менен USP – илимий бейөкмөт уюмунун эксперти Эрвин Лассой тааныштырды. Айта кетсек, азыркы учурда USP иштеп чыккан стандарттар140тан ашык өлкөдө иштеп жатат.

Кыргызстандын медициналык практикасында эл аралык стандарттардын колдонуусу кандай болушу керектиги – үстүбүздөгү жылдын май айында бекитилген КР Саламаттык сактоо министрлигинин эки документтин негизинде көрсөтүлгөн. Булар – Мамлекеттик саламаттык сактоо уюмдарында дарыканаларды башкаруунун тартиби жана Мамлекеттик саламаттык сактоо уюмдарында дары-дармек каражаттарынын сапатын контролдоо тартиби. Эки документ тең «Кургак учукту айыктыруу» долбоорунун жана USP эксперттеринин техникалык жардамы менен иштелип чыккан. Эксперттердин айтымында, сатып алуудан баштап пациенттерге берүүгө чейин дары-дармектердин сапатын контролдоо дарылоонун коопсуздугун жана натыйжалуулугун камсыз кылат. Андыктан тиешелүү стандарттарды киргизүү мамлекеттик саламаттык сактоо уюмдарына дары-дармектердин сапатына байланышкан көйгөйлөрдү өз убагында аныктоого жана аларды чечүүгө мүмкүнчүлүк түзөт.

Мындай экинчи тренинг август айына белгиленген. Бул ирет ага түштүк аймактарынын медицина кызматкерлери катышат.

“Сеул Асан” кайрымдуулук фондунун демилгеси менен Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин жана Корея Республикасынын Элчилигинин колдоосу менен 2023-жылдын 17-18-июль күндөрү Саламаттыкты сактоо министрлигине караштуу Улуттук госпиталдын базасында “Сеул Асан” госпиталынан (Корея Республикасы) келген дарыгерлердин төмөнкү адистиктер боюнча кабыл алуусу жана консультация берүүсү пландаштырылууда:

- Офтальмология

- Оториноларингология

- Гастроэнтерология

- Терапия

-Кардиология

- Аллергология

- Стоматология

-Жалпы хирургия

- Көкүрөк хирургиясы

-Пластикалык хирургия

- Педиатрия

Консультация алууну каалагандар саат 8:00дөн 17:00гө чейин Улуттук госпиталдын көчмө клиникасы жайгашкан Тоголок Молдо, 1/7 (урология борборунун артында) дарегине келсе болот.

Кабыл алуу төмөнкү телефондор боюнча алдын ала жазылуу менен жүргүзүлөт: 0990800483; 0557191919

Жаныңызда:

            - өздүгүн тастыктоочу документ

            - медициналык документтер болушу керек.

АКШнын Эл аралык өнүктүрүү боюнча агенттигинин (USAID) аркасы менен Кыргызстандын кургак учукка каршы борборлорунда эки саатка жетпеген убакыттын ичинде кургак учукту табууга жөндөмдүү кыйла заманбап диагностикалык жабдуулар пайда болду. Кыргызстанда кургак учук менен күрөшүүнү күчөтүүгө багытталган USAIDдин «Кургак учукту айыктыруу» беш жылдык долбоорунун алкагында USAID кургак учуктун штаммын эки саатка жетпей аныктоого мүмкүндүк берген жана дарылоодо пайдаланылган маанилүү дары-дармектерге сезгичтикти аныктаган GeneXpert диагностикалык жабдуусун сатып берди.

Жалал-Абад, Нарын, Баткен, Талас жана Ысык-Көл облустарынын кургак учук менен күрөшүү борборлоруна жаңы 10-түстүү диагностиканын технологиясы менен GeneXpert беш платформасы жеткирилет. Бишкек шаардык кургак учукка каршы ооруканасында жана региондордогу баштапкы медициналык-санитардык мекемелерде адистештирилген комьютердик жабдуулар орнотулат.

Эми жаңы сатып алынган жабдуулардын натыйжасында бир нече жерде орнотулган 29 GeneXpert платформасы кургак учуктун молекулярдык диагностикасын тездетүүнүн жалпы улуттук жеткиликтүүлүгүн камсыз кылмакчы.

Саламаттыкты сактоо министринин орун басары Бубужан Арыкбаева жана USAIDдин Миссиясынын директорунун милдетин аткаруучу Эндрю Мейбрук бүгүн Бишкектеги Улуттук фтизиатрия борборунда болуп өткөн жабдууларды расмий тапшыруу аземине катышышты.

Министрдин орун басары Б. Арыкбаева Саламаттыкты сактоо министрлиги кургак учук менен күрөшүү боюнча улуттук чараларды күчөтүүнү улантарын жана Кыргызстанда адамга багытталган медициналык жардамды түзүүгө умтулуп жатканын белгиледи. «Кыргыз Республикасында кургак учук менен күрөшүүдө USAID негизги өнөктөштөрдүн бири болуп саналат. Берилген жабдуулар кургак учукка каршы кызматтын натыйжалуулугун жогорулатууга жана бейтапка кыйла багытталгандай болушуна жардам берет», - деп белгиледи министрдин орун басары.

 «Биргелешкен күч-аракеттин аркасында кургак учуктун жүгүн жана өлүмүн азайтууда олуттуу жылыштарга жетиштик. Бирок биздин максат – кургак учукту жоюу. USAID бул максатка жетүү үчүн Кыргыз Республикасы менен кызматташуууну уланта бермекчи», - дейт USAIDдин миссиясынын директорунун милдетин аткаруучу Эндрю Мейбрук.

Кыргызстанда кургак учуктун көптөгөн дарыга туруктуу оору деңгээли боюнча дүйнөдө жогорку орундардын биринде турат. Кургак учукту ийгиликтүү дарылоо үчүн мүмкүн болушунча дартты эрте аныктоо жана бейтаптарга дарылоонун алда канча натыйжалуу курсун белгилөө үчүн штаммын табуу маанилүү болуп саналат. Дарыга туруктуулукту табуу ыкмасы татаал лабораториялык инфратүзүмдү жана анализдерди жүргүзүү үчүн окутулган кызматкерлерди талап кылат.

###

USAID кургак учук менен күрөшүүдө Кыргызстан менен көптөн берки өнөктөш болуп саналат. Азыркы учурда JSI менен өнөктөштүктө «Кургак учукту айыктыруу» беш жылдык долбоорун ишке ашырууда. 20,2 млн. доллар өлчөмүндө инвестиция дартты аныктоонун, дарылоонун жана дарыларга туруктуу кургак учук менен ооруган бейтаптарды сакайтуунун натыйжалуулугун жогорулатуу боюнча Кыргызстандын Өкмөтүнүн күч-аракетин колдоого жумшалууда.

Проблема устойчивости к противомикробным препаратам представляет собой глобальную угрозу для здоровья и развития стран. ВОЗ назвала проблему устойчивости к противомикробным препаратам одной из 10 стоящих перед человечеством глобальных угроз здоровью населения.

С 11-13 июля 2023 года при технической поддержке регионального офиса ВОЗ прошел семинар по результатам эпидемиологического надзора за потреблением антимикробных ЛС и исследований по использованию антимикробных препаратов в Кыргызстане.

Во время семинара рабочая группа по разработке порядка формирования Национального перечня жизненно-важных ЛС совместно с международными экспертами обсудила с представителями ОЗ, ассоциаций, ФОМС, и другими заинтересованными сторонами:

• вопросы надзора за потреблением антимикробных лекарственных средств в Кыргызстане;
• внедрения клинических протоколов по лечению заболеваний, ассоциированных бактериальными инфекциями;
• обзора по антибиотикам в национальных перечнях жизненно важных лекарственных средств 
• Инструменты ВОЗ по выбору антибиотиков (классификация AWaRe и книга антибиотиков)
• Антибиотики в ПЖВЛС Кыргызстана 

Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин Төрагасы – Кыргыз Республикасынын Президентинин Администрациясынын Жетекчиси Акылбек Жапаров Бишкек шаарындагы медициналык мекемелерге барды.

Алгач, МинКаб Төрагасы ачылуу алдында турган Перинаталдык борбордун курулушунун жүрүшү менен таанышты. Дүйнөлүк стандартка ылайык курулган бул перинаталдык борбор жакын арада заманбап медициналык жабдуулар менен жабдылат. 

Медициналык мекемеде кош бойлуу мезгилде патологияга чалдыккан аялдарга жана патологиясы бар жаңы төрөлгөн ымыркайларга медициналык жардам көрсөтүлөт. Ооруканада 100дөн ашуун бейтапка орун каралган.  

Белгилей кетсек, бул Перинаталдык борбордун курулушу Германия өнүктүрүү банкынын (KFW) гранттык каражаттарынын эсебинен жүргүзүлүүдө. Борбор ушул жылдын аягына чейин ишке берилиши күтүлүүдө.

МинКаб Төрагасы белгилегендей, медициналык жардам көрсөтүүнүн сапатын жогорулатуу максатында мындай Перинаталдык борборлор Ош жана Талас облустарында дагы курулат. 

“Заманбап перинаталдык борборлорду, балдар ооруканаларын, төрөт үйлөрүн куруу, андагы медициналык кызмат көрсөтүүнүн сапатын жогорулатуу, ошондой эле саламаттыкты сактоо мекемелеринин жана техникалык абалын жакшыртуу мамлекеттин негизги милдеттеринин бири”, – деди Акылбек Жапаров. 

Андан ары МинКаб Төрагасы Бишкек шаарынын медициналык тез жардам балдар клиникалык ооруканасына барып, ооруканын жаңы хирургиялык кабыл алуу бөлүмүн реконструкциялоо иштери менен таанышып чыкты.

Кыргызстанда вирустук гепатит менен күрөшүү боюнча эл аралык симпозиум өтүп жатат. Иш-чара Россия Федерациясынын колдоосу менен КР Саламаттык сактоо министрлиги тарабынан уюштурулду.

Симпозиум «В жана С вирустук гепатиттерин аныктоо, дарылоо жана алдын алуудагы инновациялык тажрыйбалар» деген ураан астында өтүп, тажрыйба алмашууга жана билимдери менен бөлүшүүгө уникалдуу мүмкүнчүлүк түзүп, бул чөйрөдөгү алдыңкы эксперттерди жана адистерди бириктирет.

Талкуунун жүрүшүндө В жана С гепатиттерин диагностикалоо, дарылоо жана алдын алууга, ошондой эле бул оорулардын таралышын азайтуунун эффективдүү стратегияларына өзгөчө көңүл бурулат.

В жана С вирустук гепатиттерин диагностикалоо, дарылоо жана алдын алуу боюнча сунушталган инновациялык тажрыйбалар жана ыкмалар саламаттыкты сактоонун абалын андан ары өнүктүрүү жана жакшыртуу үчүн маанилүү стимул болот.

Ошондой эле, симпозиум вирустук гепатитке каршы эмдөө программасын баштоого көмөктөшүп жаткан Россия Федерациясынын колдоосунун маанилүүлүгүн белгилейт. Россиялык өнөктөштөр менен кызматташуунун аркасында В гепатитине каршы эмдөөнүн жеткиликтүүлүгү жана натыйжалуулугу кыйла жогорулады, бул аталган илдеттерге каршы күрөшүүдө жана калктын ден соолугун коргоодо маанилүү кадам болуп саналат.

Кыргыз Республикасынын Өзгөчө кырдаалдар министрлигине караштуу Гидрометеорология агенттигинин маалыматы боюнча, 2023-жылдын 12-14-июль күндөрү аномалдуу ысык аба ырайы күтүлүүдө.

Саламаттыкты сактоо министрлиги алдыдагы аномалдуу ысыкта ден соолукка кам көрүү боюнча сунуштарды берет.

Абанын температурасынын ашыкча жогорулашы адамдын организмине, өзгөчө жүрөк-кан тамыр системасына терс таасирин тийгизет. Мындай аномалдуу ысык аба ырайында организмдин кургап калышынан жана ысык же күн өтүп кетишинен сактануу үчүн мүмкүн болушунча көлөкө жерде болууга аракет кылыңыз.

Ысык же күн өтүп кетишинин белгилери:

Баш айлануу, баш оору, жүрөктүн тез кагышы, жүрөк айлануу, муздак тер, бет терисинин кызарышы, алы кетүү.

Оор учурларда катуу ысыктын же күндүн таасири астында адам эсин жоготуп, дене табы 41°Сге чейин көтөрүлүшү мүмкүн.

Ысык өтүп кетишинин алдын алуу

Баш кийимсиз күн астында көпкө туруу сунушталбайт. Чаңкооңузду салкын, бирок өтө муздак эмес суусундуктар менен кандыруу зарыл: суу, көк чай, шире, бирок эч качан спирт, кофе же сыра болбойт. Алкоголдук ичимдиктерден баш тартуу керек. Ысык аба ырайында режимди сактоо өтө маанилүү болуп саналат - суюктук, жок эле дегенде, 1,5 - 2,5 литр, ашыкча тоюп жеген болбойт.

Бөлмөнүн температурасын көзөмөлдөө жана түздөн-түзжелдеткичтин же кондиционердин астында турбаш керек.

Бөлмөнүн ашыкча ысып кетүүсүнө жол бербөө үчүн жалюзи колдонуу, терезелердин ички жагына чагылдыруучу фольганы же тешикчелери бар кадимки ак кагазды жабыштыруу сунушталат.

Табигый кездемелерден (кебез, зыгыр буласынан, жибектен) тигилген жеңил, ачык түстөгү кийимдерди кийүү керек.

Курчап турган чөйрөнүн температурасы 25 градустан жогору болсо, оор физикалык жумуш, терапиялык массаж, жылуулук физиотерапиясы, ден соолукту чындоочу көнүгүүлөрдү жасоого тыюу салынат, анткени булар жүрөк-кан тамыр системасына кошумча күч келтирет.

Жүрөк-кан тамыр системасынын оорулары менен жабыркагандар дарыгердин сунуштарын так аткарып, белгиленген дары-дармектерди өз убагында кабыл алышы керек. Артериалдык гипертониядан жапа чеккен адамдар кан басымын дайыма көзөмөлдөп турушу керек. Кант диабети менен ооруган бейтаптар кандагы канттын көлөмүн кылдаттык менен көзөмөлдөөсү керек. Бул жөнөкөй алдын алуу чараларын колдонуу менен, аномалдуу ысык аба ырайына оңой туруштук бере аласыз жана ден соолугуңуздун начарлашынан сактана аласыз.

2023-жылдын 11-12-июлунда Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги ДССУ ЕРБнын консультанттары менен биргеликте полиомиелиттин чыгышына каршы аракеттенүү боюнча тренинг өткөрүүдө. Симуляциялык машыгуу Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин өкүлдөрүнүн, Кыргыз Республикасынын Президентинин Чүй облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлүнүн, Эмдөө боюнча Улуттук техникалык эксперттик топтун мүчөлөрүнүн, Республикалык иммунопрофилактика борборунун, Мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл департаментинин, Республикалык ден соолукту чыңдоо борборунун, Дары-дармек департаменти жана облустук деңгээлдеги иммунолог, эпидемиолог адистеринин катышуусунда өткөрүлүүдө.

Тренингдин негизги максаты – улуттук өнөктөштөрдүн жана эксперттердин эпидемиологиялык жактан коопсуз өлкөлөрдөн оору жуктуруп келген учурга  жана коомдук саламаттык сактоо жаатындагы өзгөчө кырдаалдарга жооп кайтаруудаярдыгын жогорулатуу.

Тренингде дүйнөдөгү жана аймактагы кырдаалга сереп салуу, полиовирустун жайылуу тобокелдигине баа берүү, жапайы полиовирустун келишинен улам же вакцина менен байланышкан полиовирустун (cVDPV) циркуляциясынан улам чыгышы мүмкүн болгон полиомиелиттин учурундагы тобокелдиктер боюнча ДСУнун сунуштары жана башка өлкөлөрдүн тажрыйбасына негизделген андан аркы аракеттер көрсөтүлөт. Тренингдин жыйынтыгында полиовирустук учурга же эпидемияга каршы Улуттук колдонмо жана чара көрүү планы жаңыланат.

Чүй облустук бириккен ооруканасына профессор Эрнст Акрамовдун ысымы ыйгарылды. Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги Эрнст Хашимович Акрамовдун хирургиянын өнүгүшүнө олуттуу таасирин тийгизген хирургиялык практикага жана дарылоонун инновациялык ыкмаларын өнүктүрүүгө кошкон салымын жана жетишкендиктерин баса белгилейт. Анын тажрыйбасы жана чеберчилиги медициналык практиканын кесипкөйлүгүнүн жана жогорку сапатынын үлгүсү болуп саналат.

Маалымат үчүн: Чечим Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетине караштуу Кыргыз Республикасынын Көрүнүктүү ишмерлеринин элесин түбөлүккө калтыруу боюнча комиссиянын чечиминин негизинде, Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин буйругу менен кабыл алынган.

Мобилдик мульти-диагностикалык комплекс Жалал-Абад облусунун Аксы районунун тургундарын акысыз медициналык кароодон өткөрөт. 2023-жылдын 9-июлунда Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министринин орун басары Тилек Мамадалиев комплекстин жашоочуларды кабыл алууга жана текшерүүгө даярдыгы менен таанышты.

Мобилдик мульти-диагностикалык комплекстин ачылыш аземи Саламаттык сактоо министринин орун басары Тилек Мамадалиевдин, Аксы районунун акиминин орун басары Бердалы Мырзагуловдун, Кербен шаарынын мэри Эрнст Зияйдиновдун, мобилдик комплекстин адистеринин жана жергиликтүү тургундардын катышуусунда өттү.

Диагностикалык комплекс райондун бардык жашоочулары үчүн акысыз медициналык текшерүүлөрдү, дарылоо жана консультацияларды, ошондой эле ыңгайлуу жана жеткиликтүү форматта диагностикалык кызматтарды көрсөтөт.

Мобилдик комплекс медициналык изилдөөлөрдүн көптөгөн түрүн жүргүзүүгө жана ар кандай ооруларды диагностикалоого мүмкүндүк берүүчү заманбап жабдуулар менен жабдылган. Анын иши медицинага жетүүдө көйгөйлөргө туш болгондорго сапаттуу жана өз убагында медициналык жардам көрсөтүүгө багытталган.

«Көптөгөн адамдар үчүн бул аймактан чыкпай туруп эле адистер менен өз маселелерин карап чыгуу жана талкуулоо үчүн уникалдуу мүмкүнчүлүк», - деп баса белгиледи Тилек Мамадалиев.

          Мобилдүү комплекстин ишин уюштурууга колдоо көрсөткөн жергиликтуу бийлик өкүлдөрүнө ыраазычылык билдиребиз.

Эске салсак, долбоор 5 жылга эсептелген жана ИӨБ мобилдик клиниканын ишин тиешелүү дары-дармектер, жабдуулар жана күйүүчү май менен камсыздап, дарыгерлердин айлык акысын каржылайт. Мобилдик клиника дарыгерлер үчүн бөлмөлөр, анализ жүргүзүү лаборатория, компьютердик томография жана маммография, операциялык блок, рентген аппараты, гастроскоп, көчмө скрининг борбору жана башкаруу борборунан турат. Ошондой эле мобилдик клиниканын курамында калкты ташыган кичи автобустар, анын ичинде С классындагы тез жардам унаасы да каралган.

Бүгүн, 7-июлда Кыргыз Республикасындагы Эл аралык медициналык санитардык эрежелерге Биргелешкен тышкы баалоо миссиясы аяктады.

Бул маанилүү миссиянын алкагында Кыргыз Республикасына коомдук саламаттык сактоодогу коркунучтарга жооп кайтарууга даярдыгын жана жөндөмдүүлүгүн системалуу баалоодон өтүү мүмкүнчүлүгү берилди.

Баалоо Эл аралык медициналык санитардык эрежелерди ишке ашыруу контекстинде жүргүзүлдү, ал адамдарды коомдук саламаттык сактоо жаатындагы өзгөчө кырдаалдардын бардык түрлөрүнөн коргоо үчүн негиз болуп саналат.

Апта ичинде эл аралык жана улуттук эксперттер 19 техникалык багытты изилдешти. Алар саламаттык сактоо системасынын ишинин натыйжалуулугун, жардамдын сапатын, өзгөчө кырдаалдарды пландаштыруу жана жооп кайтаруу, лабораториянын мүмкүнчүлүктөрүн, маалыматтарды чогултуу жана талдоо ж.б.

Биргелешкен тышкы баалоо миссиясы саламаттык сактоо системасын мындан ары жакшыртуу боюнча баалуу сунуштарды берди. Баалоонун натыйжалары медициналык кызмат көрсөтүүлөрдүн сапатын жана жеткиликтүүлүгүн жогорулатуу боюнча стратегиялык чараларды иштеп чыгууга жана ишке ашырууга, ошондой эле калктын ден соолук коопсуздугунун деңгээлин жогорулатууга багытталат.

«Биргелешкен тышкы баалоонун ыктыярдуу миссиясын кабыл алуу Кыргызстандын саламаттык сактоо системасын тынымсыз жакшыртууга жана калктын ден соолук коопсуздугун камсыздоого умтулуусун тастыктайт. Миссия чоң иш аткарды. Алынган жыйынтыктар саламаттык сактоо тармагындагы өзгөчө кырдаалдарга чара көрүү потенциалын күчөтүү боюнча мындан аркы иш аракеттерди көрүү үчүн негиз болуп, эксперттердин сунуштары биздин ишибизде маанилүү багыт болот», - деди Саламаттык сактоо министринин санариптик өнүктүрүү боюнча орун басары Бакыт Джангазиев. Ал мындан тышкары, Биргелешкен тышкы баалоого катышкан эксперттерге ыраазычылык билдирди.

 Министрдин орун басары эл аралык коомчулук менен кызматташууну күчөтүү жана эл аралык стандарттарды жана эрежелерди колдонуу Кыргыз Республикасында күчтүү жана ишенимдүү саламаттык сактоо системасын өнүктүрүүнүн негизги фактору экенин баса белгиледи.

2023-жылдын 7-июлунда ЮНИСЕФтин техникалык жардамы менен КР Саламаттык сактоо министрлигинин Республикалык иммунопрофилактика борборуна (РИБ) заманбап жабдуулардын жети комплекти берилди. Жаңы жабдуу COVID-19 пандемиясы сыяктуу өзгөчө кырдаалдарда координацияны жакшыртып, адистерди аралыктан окутуу үчүн бардык облустук борборлорду туташтырууга жардам берет. Вакцинация жана иммунизациялоо боюнча глобалдык альянстын (ВИГА) CDS-2 долбоорунун алкагында берилген жабдуулардын жалпы наркы 2,5 млн сомдон ашык.

Жабдууну расмий тапшыруу салтанаты Бишкекте РИБдин директору Гүлбара Ишенапысова менен ЮНИСЕФтин Кыргызстандагы өкүлүнүн орун басары Кристина Бруджиолонун катышуусунда өттү.

Гүлбара Ишенапысованын айтымында, бул жабдуу калктын вакциналарга болгон ишенимин арттыруу боюнча иш-чараларды өткөрүүгө жардам берет.

“Жабдуулар вакциналар менен башкарууга боло турган инфекцияларга эпидемиологиялык көзөмөлдү күчөтүү үчүн Мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөлдүн бардык облустук борборлоруна өткөрүлүп берилет.  Бул бардык тапшырмаларды бирдиктүү маалыматтык мейкиндикке интеграциялоону камсыз кылат жана иштин натыйжалуулугун олуттуу жогорулатууга мүмкүндүк берет. Көрсөтүлгөн техникалык жардам үчүн ЮНИСЕФке ыраазычылыгыбызды билдиребиз”, - деп белгиледи ал.

Мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөлдүн облустук борборлору интерактивдүү такталар, видеобайланыш үчүн микрофондор жана камералар менен жабдылат.

“COVID-19 пандемиясы кризис учурунда натыйжалуу координация, байланыш жана даярдык чечүүчү мааниге ээ экенин көрсөттү. Биз бул жаңы жабдуу Кыргызстандын саламаттык сактоо жаатындагы өзгөчө кырдаалдарга даярдыгын мындан ары жогорулатууга жардам берет деп үмүттөнөбүз”, — деди Кристина Бруджиоло.

ЮНИСЕФ COVID-19га жана башка ооруларга каршы эмдөөнү жайылтууда Кыргызстанга көрсөткөн колдоосун улантууда. ЮНИСЕФ вакциналарды сактоону жакшыртууга, санариптик чечимдерди киргизүүгө, медициналык кызматкерлерди окутууга жана вакциналарды сатып алууга жардам берип келатат.

Негизги максаты – эмдөөнү жана ар бир баланын саламаттыгын коргоону камсыз кылуу.

Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин алдындагы Дары каражаттары жана медициналык буюмдар департаменти (мындан ары Департамент) Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн № 510 «Кыргыз Республикасында 2021-2025-жылдары мамлекеттик тилди өнүктүрүү жана тил саясатын өркүндөтүү программасы» токтомун аткаруу максатында орусча-кыргызча медициналык терминдер сөздүгүн: «Дары каражаттардын жана медициналык буюмдардын орусча-кыргызча сөздүгүн» даярдаган. 

Департаменттин имаратында 2023-жылдын 6-июлунда Дары каражаттардын жана медициналык буюмдардын орусча-кыргызча сөздүгүн биринчи талкуулоо иш-чарасы өттү. Иш-чарага Кыргыз Республикасынын Президентине караштуу Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын «Кыргыз энциклопедия жана терминология борборунун» директору Н.К. Маражапова баш болгон комиссия мүчөлөрү жана Департаменттин жетекчилери менен бирге кызматкерлер катышты. 

Иш-чара тил саясатын өнүктүрүүгө багытталып, адистештирилген сөздүк мамлекеттик тилдин беделин өстүрүүгө түрткү болуп, кыргыз тилинин тармактуу-медициналык, заманбап тил катары мамлекеттик деӊгээлде өнүгүшүнө салым кошот.